Pierre Dieulefils
Sơ lược về tác giả: Dieulefils sinh ngày 21 tháng 1 năm 1862 ở Malestroit (Morbihan). Tháng 4-1885, lúc vừa tròn 23 tuổi, Pierre được gửi sang Đông Dương trong nhóm viện quân sau cái chết của Henri Rivière. Đó là thời điểm của cuộc nổi dậy ở Huế (2-7-1885) và tiếp theo là phong trào Cần vương.
Dieulefils đóng quân ở Hà Nội. Ông đã tham gia vây hãm Ba Đình năm 1887 cùng với những trận khác. Trong thời gian đó ông đã chụp ảnh và một số địa phương.
Tháng 8-1887 Pierre trở về Pháp và giải ngũ để có thể chung sống cùng người yêu. Khủng hoảng kinh tế, thất nghiệp tràn lan, Pierre quyết định trở lại Hà Nội mở tiệm ảnh ở phố Paul Bert cạnh hồ Gươm và trở thành nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp đầu tiên ở miền Bắc.
Vợ ông đến với ông năm 1889 và hai người sống trong một ngôi nhà khiêm tốn. Năm sau hai người sinh con đầu lòng, cô con gái Marguetite Marie và hai bé trai sinh đôi Pierre và Georges ra đời năm 1891, đứa sau đã mất trong một vụ tai nạn. Một cô con gái khác ra đời năm 1894. Họ dọn về số nhà 53 phố Jules Ferry (Hàng Trống và Lê Thái Tổ ngày nay). Chính địa chỉ này đã được ghi trên các bưu ảnh đầu tiên được phát hành sau đó.
Kể từ năm 1885, tướng De Courcy đặt ra thuế thân và cấp thẻ cho những ai đã đóng thuế. Pierre trúng thầu việc chụp hình thẻ và đó là dịp cho phép ông đi lại nhiều nơi để chụp hình những vùng đất đi qua.
Gia đình ông trở về Pháp năm 1898 và ông đã mua một mảnh đất ở Malestroit với ý đồ xây một xưởng làm rượu táo và một ngôi nhà ở. Năm 1899 đứa con cuối cùng là Jean sinh ra ở Malestroit. Dieulefils chuẩn bị cho Triển lãm Quốc tế ở Paris năm 1900 trong đó có 5 gian dành cho Đông Dương. Vào dịp đó ông đã được một huy chương vàng cho những tấm ảnh của mình.
Trở lại Hà Nội năm 1901, ông bắt đầu hoạt động trong việc phát hành bưu ảnh. Bị ốm nặng năm 1904, ông phải trở về Pháp an dưỡng. Năm 1905 ông quyết định đi Campuchia, ngược dòng Mê Kông bằng tàu thuỷ từ Sài Gòn, để cập bến ở Phnôm Pênh rồi đi về Angkor.
Mấy tháng sau ông mở một cửa hàng mới ở Hà Nội tại số 42/44 phố Paul Bert (Tràng Tiền ngày nay) rồi lại xuống tàu thuỷ để tham gia Triển lãm Thuộc địa ở Marseille năm 1906. Triển lãm mở từ ngày 15 tháng 4 cho đến tháng 11/1906 và gồm 8 gian dành cho Đông Dương. Ông nhận được huy chương vàng cho các bức ảnh.
Năm 1907 gia đình ông tậu một ngôi nhà ở Đồ Sơn, khu nghỉ mát thượng lưu thời đó gần Hải Phòng. (hình dưới).
Năm 1908 ông tham gia Triển lãm Pháp-Anh ở Luân Đôn và giới thiệu cuốn sách Campuchia và phế tích Angkor mà đến nay vẫn còn là một trong những cuốn sách đẹp nhất và đầy đủ nhất về các phế tích ở Angkor.
Năm 1909 ông lại chụp ảnh Bắc Kỳ và xuất bản cuốn sách mới Đông Dương Tráng lệ và Kỳ vĩ: Bắc Kỳ, Trung Kỳ trưng bày tại Triển lãm Quốc tế ở Bruxelles năm 1910 và ông lại được một huy chương vàng. Họ trở về Pháp đến ở tại Fontenay axu Roses năm 1913 trước khi nổ ra cuộc Đại chiến.
Ông giao cửa hàng tại Hà Nội cho người khác quản lý. Con trai đầu của ông là Pierre đã hy sinh ở Chemin des Dames năm 1917. Sau chiến tranh một con đường ở Hà Nội được mang tên anh ta.
Sau chiến tranh, Dieulefils trở lại con đường sang Đông Dương mà ông sẽ đều đặn đến trong nhiều năm. Ông sống tại Malestroit, nơi ông xây ngôi nhà gia đình mang tên “Cội nguồn” bên cạnh xưởng rượu táo trong những năm 1920. Ông qua đời năm 1937.
