Cố gắng sắp xếp theo theo trình tự không gian và thời gian, những bức ảnh dưới đây cho ta một bức tranh toàn cảnh về khu vực đại lộ Bonnard (Lê Lợi) trước Nhà hát thành phố
Quảng trường trước nhà hát lớn Sài Gòn mang tên Francis Garnier vì nơi đây có dựng bức tượng của viên sĩ quan, đồng thời là nhà thám hiểm này.
Cận cảnh tượng Francis Garnier.
Khung cảnh xung quanh tượng. Xuất hiện những cây đèn chiếu sáng. Nhật ấn bưu điện năm 1905.
Tượng hướng mặt về phía nhà hát lớn.
Kết hợp với bức ảnh đầu tiên hướng chụp này xác định vị trí bức tượng đặt ở chính giữa công viên. Hai làn đường hai bên với những hàng cây sao đen cao vút. Phương tiện giao thông chủ yếu thời gian này là xe ngựa và xe tay. Bìa trái ảnh là dãy nhà số chẵn.
Hướng chụp chếch sang vị trí tòa nhà ngày nay là khách sạn Caravelle.
Mã số liền với ảnh trước. Cafe de la Musique ở góc đại lộ Bonnard (Lê Lợi) và Catinat (Đồng Khởi).
Còn ngôi nhà ở góc đại lộ Bonnard (Lê Lợi) và Charner (Nguyễn Huệ) treo tấm biển Hotel des Nations.
Cùng thời điểm ảnh trước.
Dinh xã Tâytọa lạc ở cuối đường Charner được khởi công xây dựng từ năm 1898, tuy nhiên do những trục trặc trong việc lựa chọn phương án trang trí nên năm 1908 mới hoàn thành. Trong ảnh, phía trước Dinh xã Tây ta bắt gặp hình ảnh quen thuộc của chiếc xe bò tưới đường chống bụi.
Toàn cảnh các ngôi nhà bên số chẵn. Tấm biển Hôtel des Nations giờ chuyển sang giữa ngôi nhà thứ nhất và thứ hai (tính từ bên trái). Các bức ảnh về sau cho thấy cơ sở kinh doanh này thôn tính ngôi nhà bên cạnh. Trên vỉa hè trước khách sạn không còn hàng cây.
1915. Cafe de la Musique trở thành hiệu thuốc tây Solirene
Chủ nhân khách sạn Hôtel des Nations là ông Andre Pancrazi, thông tin trong niên giám cho biết vợ chồng ông cũng là chủ Café de la Musique, như vậy cả dãy nhà bên số chẵn thuộc một chủ. Bồn kèn xuất hiện giữa ngã tư, đây là nơi đội nhạc của lính Pháp trình diễn trước công chúng trong những dịp lễ trang trọng.
Không khí ngày hội trên quảng trường. Dòng lưu bút của người sử dụng ghi ngày 2/11/1920, tuy nhiên ảnh được chụp sớm hơn nhiều, có thể nhận thấy các bồn cỏ vẫn mang đường nét cũ
Không khí lễ hội đem lại cảm giác ảnh chụp cùng thời điểm với ảnh trước. Tuy nhiên các bồn cỏ được viền gạch cho thấy nó được chụp vào thời gian muộn hơn.
Người chụp đứng trên bồn kèn, cạnh dưới bức ảnh thu một phần bờ lan can bồn kèn. Dãy số lẻ gồm hai ngôi nhà: Công ty
Coloniale Exportation ở góc tiếp giáp với đường Catinat và Auto Hall ở góc tiếp giáp đại lộ Charner.
Auto Hall nhìn từ vị trí khách sạn Rex ngày nay
Nguyên bản của ảnh trước
Nhờ bức ảnh này ta biết Auto Hall là cơ sỏ kinh doanh của ông E. Bainier. Thời gian muộn hơn, vào năm 1927 ông gia này mở
đại lý cho hãng Citroen ở góc chéo đối diện, vị trí ngày nay là
khách sạn Rex.Ảnh gốc cho các nhìn toàn cảnh cuộc sống nơi đây. Đường phố xuôi ngược những chuyến xe khách. Bồn kèn được dỡ bỏ phần mái, có thể do cản trở tầm nhìn của các phương tiện giao thông. Thời gian này khoảng thập niên 1920
Ảnh được Ludovic Crespin cắt xén khi phát hành thành bưu thiếp.
Hotel des Nations.
Bồn kèn và Auto Hall
Hotel des Nations và hiệu thuốc Solirene chiếm toàn bộ bên số chẵn
Dãy số lẻ nhìn từ phía bồn kèn
Làn đường bên dãy số lẻ.
Hầu như không có sự thay so với ảnh trước, kể cả dáng những cành cây.
Dãy số chẵn nhìn từ nhà hát lớn
Cùng góc chụp. Hình thức của tấm biển hiệu thuốc có một chút thay đổi.
Hình dáng cái cây góc công viên cho thấy bức này chụp vào thời điểm muộn hơn. Hàng hiên của Hotel des Nations bành chướng gần hết chiêù rộng của vỉa hè.
Hình toàn cảnh quảng trường nhìn từ Nhà hát lớn. Ở làn đường bên số lẻ, lấp ló trên mái của Auto Hall là tháp đồng hồ
GMC, xen giữa hàng cây là hệ thống cột điện đúc bằng xi măng cốt thép dành cho tầu điện.
Bức ảnh với chú thích
Một cuốc xe tay trước nhà hát chụp từ hướng ngược lại
Đại lộ Charner, hướng nhìn về phía Dinh Xã Tây.
Đại lộ Charner hướng nhìn về sông Sài Gòn. Bìa trái ảnh là một góc Auto Hall. Trên mặt đường xuất hiện đường ray tầu điện, do đó có thể xác định ảnh chụp sau năm 1923.
Hệ thống cột điện dành cho tầu điện
Hiện diện trong ảnh dấu ấn của nhiều phương tiện giao thông: xe ngựa, xe tay, ôtô, tầu điện
.
Toàn cảnh quảng trường Francis Garnier nhìn từ bồn kèn
Bức không ảnh này cho cái nhìn tổng thể về những thay đổi ở khu vực này: Auto Hall bị phá dỡ, bồn kèn lúc này đóng vai trò là một đảo giao thông.(Tham khảo thêm
một bức khác)
Đời sống hiện đại trong không gian xưa cũ
Bức bưu thiếp ghi dấu thời điểm bắt đầu diễn ra những thay đổi không gian kiến trúc khu vực này. Một tòa nhà cao tầng đang được xây dựng trên vị trí trước đây là Hotel des Nations. Đường tầu điện, hiệu thuốc Solirene, thậm chí cây cột Morris vẫn đó nhưng không còn bức tượng Francis Garnier ở giữa công viên. Hình dáng bên ngoài của nhà hát lớn vẫn như xưa cho biết ảnh được chụp trước khi nhà hát được trẻ hóa về kiến trúc vào năm 1943.
Phần trang trí, điêu khắc ở mặt tiền nhà hát bị xóa bỏ nhằm tạo cho nhà hát một dáng vẻ hiện đại, trẻ trung. Đài phun nước xuất hiện ở vị trí bồn kèn ngày xưa với chức năng như một đảo giao thông. Tòa nhà xây dựng trên vị trí của Hotel des Nations mở đầu cho việc hình thành tứ giác Eden, quá trình này diễn ra dần dần bằng việc thôn tính những ngôi nhà bên cạnh (xem ảnh các bức ảnh chụp ở hướng ngược lại
ở đây và
ở đây)
Phía bên số lẻ Auto Hall ngày xưa trở thành Saigon Garage 4 tầng
Saigon Garage nhìn từ đài phun nước. Tòa nhà này vẫn giữ nguyên kiến trúc đến ngày nay.
Noveautes Catinat vẫn giữ dáng vẻ xưa cũ giữa những kiến trúc hiện đại.
Một bức trong bộ bưu ảnh Sài Gòn cuối thập niên 1950. Đại lộ Bonnard đổi tên thành Lê Lợi, quảng trường Francis Garnier mang tên Công trường Lam Sơn
Noveautes Catinat biến mất nốt, Phòng Thông Tin thay thế tại vị trí đó