Vào tham quan các group mua bán bất động sản tôi thấy nhiều anh chị hay đăng đàn hỏi kiểu như sau: “Vợ chồng em dành dụm tích cóp được 01 tỷ, định mua nhà ở Bình Chánh mà chủ nhà chỉ có giấy tờ viết tay thì có an toàn không mọi người?”; “Mình thích 01 căn, đang tính mua nhưng căn này lại chưa lại được cấp sổ, nếu mình mua qua vi bằng thì có hợp pháp không?” hay “em ký mua nhà với lái mà hợp đồng mua bán nhà của lái với chủ nhà chưa được công chứng thì có nguy hiểm không?”.v.v..
Các câu hỏi kiểu này được rất nhiều thành viên quan tâm like và comment khí thế. Lướt qua một loạt comment, tôi có cảm giác rùng mình xen lẫn lạ lẫm khi có nhiều người khuyên các anh chị này nên mua nhà. Một số người phán chắc nịch kiểu như “Mua ok bạn nhé, không sao hết”(???), “Bạn mua nhà có vi bằng thì lo gì”(??!) hay “Mua nhà của lái thì yên tâm nhé bạn, lái đã tìm hiểu hồ sơ nhà kỹ càng rồi thì mới dám bán”(!!!). Chỉ có ít người là tỏ ra thận trọng khuyên nên tìm hiểu kỹ để tránh bị lừa mất cọc, mất nhà.
Thật ra xét về mặt pháp lý, những hình thức mua bán nhà như trên đều không đảm bảo tính hợp pháp và tiềm ẩn nhiều rủi ro cho người mua. Thời gian qua tôi đã tư vấn và trực tiếp giải quyết không ít vụ việc khiếu nại, tranh chấp về nhà, đất mà trong đó giao dịch mua bán/chuyển nhượng bị Tòa tuyên vô hiệu. Nguyên nhân chủ yếu là do các bên xác lập hợp đồng không đúng, vi phạm quy định về hình thức và nội dung. Khi hợp đồng bị tuyên vô hiệu dẫn đến hậu quả nhiều người mua nhà bị nếm quả đắng. Có người mua nhà ở được mấy năm thì xuống cấp trầm trọng muốn xây mới nhưng không được chính quyền cấp phép; người thì đang có nhà ở ngon lành bỗng nhiên bị buộc phải trả lại nhà cho người bán; người thì mua nhà thanh toán xong xuôi định dọn vô ở mới biết nhà đất đang tranh chấp không được chuyển nhượng… Nếu ai thường xuyên theo dõi báo chí thì sẽ còn thấy nhiều trường hợp bị lừa mua nhà đắng cay hơn nữa.
Nhu cầu về nhà ở là nhu cầu rất chính đáng của nhiều gia đình. Thế nhưng không phải ai cũng đủ điều kiện mua những căn nhà có đầy đủ giấy tờ với giá cao. Vì vậy nhiều người đã lựa chọn mua những căn nhà chưa đủ điều kiện cấp sổ, đủ điều kiện nhưng chưa làm thủ tục cấp sổ hoặc đang làm thủ tục cấp sổ với giá thấp hơn để giải quyết cấp bách nhu cầu chỗ ở cho gia đình trước, còn chuyện “sổ siếc” tính sau. Đối với những trường hợp mua bán nhà kiểu này pháp luật không cấm, nhưng xác lập giao dịch như thế nào để hợp đồng có hiệu lực, người mua có nhà ở, đảm bảo được sang tên, cấp sổ về sau, nhất là tránh việc bị “lật kèo” là cả một vấn đề.
